قبل از این که به موضوع چگونگی یادگیری تاکتیک‌ها در شطرنج بپردازیم، باید درک کنیم که تاکتیک در شطرنج چیست؟
تاکتیک به یک حرکت یا یک سری از حرکات مهره‌ها گفته می‌شود که به منظور رسیدن به یک هدف کوتاه مدت انجام می‌شود. این اهداف می‌تواند زدن مهره‌های با ارزش حریف، یک حمله که منجر به مات کردن می‌شود و ... باشد. اما هدف از بکارگیری تاکتیک‌ها فقط حمله و تهدید مهره‌های حریف نیست بلکه گاهی اوقات برای دفاع از مهره‌های خودی و بهبود موقعیت مهره‌ها و پیشگیری از مات شدن بکار می‌روند.
خب حالا که با مفهوم تاکتیک آشنا شدیم می‌پردازیم به این که چطور ما می‌تونیم تاکتیک‌های شطرنج رو آموخته و در موقعیت‌های مختلف بکار ببریم.
1- یادگیری الگوی هر تاکتیک
شما قبل از هر چیز باید الگوی یک تاکتیک خاص را یاد بگیرید به این معنی که اصول اولیه اجرای یک تاکتیک خاص و حرکاتی که در آن تاکتیک باید انجام دهید را بیاموزید و در ذهن خود تثبیت کنید. شما اگر ندانید که یک تاکتیک خاص چگونه انجام می‌شود مسلماً نمی‌توانید در حین بازی تشخیص دهید که در آن موقعیت می‌توانید از آن تاکتیک استفاده کنید یا نه.
2- حل کردن پازل در یک تاکتیک خاص
معمولاً افرادی که به تازگی یادگیری شطرنج را شروع کرده‌اند تصور می‌کنند که فقط با یادگیری الگوی حرکتی یک تاکتیک خاص و حفظ کردن آن می‌توانند آن تاکتیک را در حین بازی هم بکار ببرند. دقیقاً اشتباه آن‌ها همینجاست که فکر می‌کنند مثلاً اگر بدانند تاکتیک چنگال چگونه اجرا می‌شود برای همیشه آن را به یاد خواهند داشت و در زمان بازی هم تشخیص می‌دهند که در چه موقعیتی از تاکتیک چنگال استفاده کنند. در صورتی که گاهی اوقات اصلاً متوجه نمی‌شوند که می‌توانستند در بازی از تاکتیک‌های مختلفی استفاده کنند.
شما برای اینکه بتوانید عمق یک تاکتیک را درک کنید، باید آنقدر معماها و موقعیت‌هایی که مربوط به یک تاکتیک خاص هستند را حل کنید تا ملکه ذهن‌تان شود.
3- حل پازل در موضوعات مختلف تاکتیکی
پس از این که شما پازل‌های مربوط به هر تاکتیک را به اندازه کافی حل کردید و به تسلط کامل بر روی هر تاکتیک رسیدید، نوبت آن است که پازل‌هایی که از ترکیب چند تاکتیک مختلف تشکیل شده‌اند را حل کنید. با حل پازل‌های ترکیبی که می‌توان در آن‌ها چندین تاکتیک را اجرا کرد شما می‌توانید هم به تمرینات خودتان تنوع بدهید و هم به مرور یاد بگیرد در یک موقعیت از کدام تاکتیک استفاده کنید برای شما بهتر است.
فقط به این نکته توجه داشته باشید که هرگز قبل از حل پازل‌های مختلف برای هر تاکتیک و تبحر در آن‌ها، وارد این مرحله نشوید.
4- با الگوهای مختلف مات کردن آشنا شوید.
اغلب تاکتیک‌های شطرنج به منظور تهدید شاه رقیب و یا حفاظت از شاه خودی اجرا می‌شوند. شما ممکن است با بکارگیری یک تاکتیک بتوانید مهره‌های حریف را بزنید اما آشنایی شما با الگوهایی که برای مات کردن شاه بکار می‌روند باعث می‌شود از تاکتیک‌های آموخته شده به نحو بهتری استفاده کرده و بازی را به نفع خود تمام کنید.
5- اشتباهات تاکتیکی خود را شناسایی کرده و برای بهبود آن‌ها تلاش کنید.
شما ممکن است برخی از تاکتیک‌ها را سریع‌تر درک کرده و آن‌ها را در بازی بکار ببرید اما در بکارگیری برخی از تاکتیک‌ها با مشکل مواجه شده و در اجرای آن‌ها دچار اشتباه شوید. آگاهی از این اشتباهات باعث می‌شود که در رفع آن‌ها سریع‌تر اقدام کنید.
برای پی بردن به نقاط ضعف خود در بکارگیری برخی از تاکتیک‌ها، شما می‌توانید بازی‌های خود را تجزیه و تحلیل کنید و سپس با حل پازل‌ها و موقعیت‌های بیشتر مربوط به آن تاکتیک‌ها، در بکارگیری آن‌ها مسلط شوید.
6- یادگیری تاکتیک‌ها به روش‌های مختلف
فقط به یک منبع آموزشی برای یادگیری تاکتیک‌ها اکتفا نکنید. تا کنون با تبلیغات دوره‌ها، کتاب‌ها و نرم‌افزارهایی که برای بهبود عملکرد شما در تاکتیک‌ها وجود دارند و ادعا می‌کنند تنها راه حل تبحر در تاکتیک‌ها فقط محصولات آنهاست، روبرو شده‌اید؟ تبلیغاتی از این دست که با آموزش‌های ما از امتحان روش‌های دیگر بی نیاز خواهید شد و یا بهترین و تنهاترین راه حل ممکن را ما ارائه می‌دهیم و ... .
شما برای یادگیری تاکتیک‌ها و حل پازل‌ها و موقعیت‌های هر تاکتیک نباید به مدت طولانی فقط بر روی یک روش بمانید بلکه روش‌های مختلف را امتحان کنید به این خاطر که هر کدام از آن‌ها به شیوه‌های متفاوتی شما را آموزش داده و شما می‌توانید از همه جوانب تاکتیک‌ها را بررسی کرده و به درک کاملی از آن‌ها برسید.
7- برای حفظ تبحر خود در تاکتیک‌ها به طور مداوم تمرین کنید.
این واضح است که اگر شما تصمیم بگیرید برای چندین ماه هر روز صبح بدوید یا به طور منظم به باشگاه بروید، از تناسب اندام بهتری برخوردار خواهید شد ولی این به این معنی نیست که اگر این روند را متوقف کنید و دیگر فعالیت بدنی نداشته باشید، باز هم تناسب اندام خود را حفظ می‌کنید. شما باید به طور همیشگی از سلامت جسمانی خود مراقبت کنید تا دوباره به عقب برنگردید.
در شطرنج هم به همینگونه است، گرچه اغلب افراد فکر می‌کنند با گذرندان یک دوره، خواندن یک کتاب (که اغلب با تبلیغات غیر واقعی علاقمندان را جذب می‌کنن) و انجام مکرر تمرینات آن‌ها برای همیشه بر تاکتیک‌ها مسلط بوده و دیگر مشکلی برای بکاربردن آن‌ها نخواهند داشت.
این در حالی است که یادگیری تاکتیک‌ها نخستین قدم است و برای بهبود دادن دیدگاه تاکتیکی و ثبت دائمی آن‌ها در ذهن باید تمرینات مداوم و همیشگی داشت و آن را به عنوان یک کار روتین روزانه انجام داد. شطرنج‌بازان حرفه‌ای به طور روزانه تاکتیک‌ها را تمرین می‌کنند. توصیه می‌شود که پس از فراگیری تاکتیک‌ها، حداقل 5 دقیقه در روز را به حل پازل‌های مربوط به تاکتیک‌ها بپردازید.
در مقاله بعدی به بررسی اشتباهاتی که علاقمندان به شطرنج در زمان فراگیری تاکتیک‌ها مرتکب می‌شوند، می‌پردازیم.
منبع: https://chessmood.com
