اضطراب در شطرنج و چگونگی غلبه بر آن
موقعیتی را تصور کنید که در آن شما با یک ببر گرسنه که چند روزی است چیزی نخورده است روبرو شده‌اید. در این موقعیت، هورمون‌های جنگ و گریز در بدن شما ترشح شده و تپش قلب شما افزایش می‌یابد. در حالت جنگ و گریز بدن شما در حالت آماده باش قرار گرفته و از غرایز اولیه خود پیروی می‌کند.
شما ناگهان و بدون فکر، سریع‌تر از حالت عادی می‌دوید تا خود را از این موقعیت خطرناک نجات داده و امنیت خود را حفظ کنید. شما نمی‌توانید به کسی توضیح دهید که چرا و چگونه چنین عکس‌العملی را از خود بروز داده‌اید، ولی به لطف احساس ترس، آن را انجام داده‌اید.
اکنون برمی‌گردیم به واقعیت: اضطراب در شطرنج
اضطراب در شطرنج می‌تواند برای شما هزینه بسیار بالایی داشته باشد و شما را در معرض بازنده شدن قرار دهد. شما در حال بازی شطرنج با یک شطرنج‌باز قوی‌تر از خود هستید و ناگهان خود را در موقعیت برنده می‌بینید. از اینجاست که بدن شما به حالت جنگ و گریز رفته و شما اشتباهات پشت سر هم و تأثیرگذاری را مرتکب می‌شوید.
چرا؟ چه اتفاقی افتاد که از موقعیت برنده به موقعیت بازنده رفتید؟
در این موقعیت، یک اشتباه ناگهانی و یا باور به سادگی برنده نشدن همانند تهدیدی می‌شوند که همانند حمله یک ببر، واقعی به نظر رسیده و شما را به سمت اشتباهات بیشتر و در نهایت باخت می‌کشانند. با وجود این که شما سعی می‌کنید افکار منطقی خود را کنار هم بچینید و مناسب‌ترین حرکت را انجام دهید، اما به دلیل تپش قلب بالا، پمپاژ سریع خون و سردرگمی شدید موفق نمی‌شوید که افکار خودتان را متمرکز کنید. شما در نهایت حرکات اشتباهی را انجام داده و بازی را به حریف خود واگذار می‌کنید.
ترس و اضطراب در شطرنج برای شما هیچ فایده‌ای ندارد.
در گذشته‌های دور، احساس ترس برای بقای پیشینیان ما بسیار مفید و ضروری بود ولی امروزه این احساس بیشتر شبیه به احساس استرس و اضطراب است که نه تنها مفید نیست و کمکی به ما نمی‌کند بلکه درگیر شدن با آن به عدم موفقیت مان منتهی خواهد شد.
اگر شما بازی‌های خود را با ترس از باخت انجام دهید، همین ترس باعث می‌شود حرکات منطقی شما به حداقل رسیده و در نهایت امتیازهای زیادی را از دست خواهید داد.
آخرین باری که به دلیل اضطراب در شطرنج، در حین بازی اشتباه کردید چه زمانی بود؟
چگونه اضطراب در شطرنج را درمان کنیم؟
همه ما بر سر این موضوع که وجود ترس و اضطراب نمی‌تواند هیچ کمکی به ما در بازی شطرنج بکند، هم نظر هستیم. بنابراین پرسش اصلی را می‌توان اینگونه مطرح کرد که:
آیا راهی وجود دارد که بتوان بر احساس ترس در حین بازی شطرنج غلبه کرد؟
نکته‌ای که باید به آن اشاره نمود این است که یک چیزی در مورد ترس از شکست وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند.
قبول کنید که شکست اتفاق می‌افتد.
زمانی که شروع به بازی شطرنج می‌کنید این واقعیت را بپذیرید که احتمال شکست شما وجود دارد و این احتمال واقعی است. شما نمی‌توانید جلوی رخداد احتمالی آن را بگیرید. از آنجایی که واگذار کردن بازی و شکست به شما هیچ آسیبی نمی‌رساند پس نیازی نیست که خود را به آب و آتش بزنید که از وقوع آن جلوگیری کنید.
پیشنهادی که می‌توان برای محدود کردن ترس قبل و در زمان بازی‌های شطرنج کرد این است که کارهای زیر را انجام دهید:
1- قبل از شروع هر بازی به خودتان این نکته را یادآوری کنید که باختن هیچ مشکلی برای شما ایجاد نمی‌کند و از شما یک بازیکن بد نمی‌سازد. شما باید بیشترین تلاش خود را بکنید و بهترین خود باشید ولی این را هم در نظر بگیرید که نتیجه بازی از کنترل شما خارج است. در اینجا یک جمله وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند:
"من از بازی شطرنج لذت می‌برم و بازی را به بهترین شکل ممکن انجام می‌دهم. نتیجه بازی خارج از کنترل من است از این رو تنها کاری که می‌توانم بکنم تمرکز بر روی حرکت بعدی است. من فارغ از اینکه چه اتفاقی در حین بازی می‌افتد با آرامش کامل بازی کرده و به خودم افتخار می کنم که می‌توانم بهترین عملکرد خود را به نمایش بگذارم."
2- هر زمان که در حین بازی احساس ترس به سراغ شما آمد به بدن خود بگویید: " بابت این که کمکم کردید سپاسگزارم اما این یک تهدید واقعی نبوده و نیازی به واکنش جنگ و گریز نیست. فقط باید تمرکز کنیم و بهترین کاری که از دستمان برمی‌آید را انجام دهیم و کار دیگری نیست که انجام دهیم."
فقط زمانی تصمیم به بازی بگیرید که با باختن کنار آمده‌اید.
این نکته در مورد شطرنج و هر کار دیگری صدق می‌کند؛ وقتی که در حال انجام یک بازی هستید، تنها زمانی می‌توانید در بهترین حالت خود بازی کنید که خودتان را آماده شکست و تمام عواقب آن کرده باشید. البته که نباید دست از تلاش بکشید و باید تمام سعی خود را بکنید که شکست رخ ندهد اما برای اینکه با آرامش خیال بازی کرده و بتوانید موفق شوید، باید آماده شکست و واگذار کردن بازی به حریف خود باشید. اگر هنوز احساس می‌کنید که آماده روبرو شدن با شکست نیستید اصلاً وارد بازی نشوید.
تنها راهی که شما می‌توانید بدون احساس ترس و اضطراب شطرنج بازی کنید همین است که گفته شد، "با شکست احتمالی کنار بیایید".
اگر بیشتر اوقات احساس ترس می‌کنید می‌توانید از کتاب‌ها و ویدیوهای زیادی که در این زمینه وجود دارد استفاده کنید مانند کتاب دیل کارنگی با عنوان "دست از نگرانی بردارید و زندگی را شروع کنید".
راه‌حل سریع: زمانی که احساس ترس می‌کنید، می‌توانید تکنیک تنفس 4-7-8 را بکار ببرید. به مدت 4 ثانیه نفس بکشید (دم)، به مدت 7 ثانیه نفس خود را نگه دارید و سپس به مدت 8 ثانیه نفس خود را بیرون دهید (بازدم). این تکنیک تنفسی به شما کمک می‌کند که ترس جای خود را به آرامش دهد و به سرعت به حالت فیزیکی و عاطفی عادی خود برگردید.
منبع: nextlevelchess
